Jón Þór Benediktsson / The Traveling Viking

Akureyrarkirkja var vígð árið 1940. Kirkjan var teiknuð af Guðjóni Samúelssyni, þáverandi húsameistara ríkisins. Í kirkjunni er meðal annars mjög sérstakur gluggi en lengi var talið að hann hafi upphaflega verið í dómkirkjunni í Coventry. Líklegra er þó að hann sé úr kirkju í Lundúnum eins og síðar rannsóknir hafa leitt í ljós.

Á svölum kirkjuskipsins eru lágmyndir eftir Ásmund Sveinsson. Skírnarfontur kirkjunnar er gerður eftir fyrirmynd Bertels Thorvaldsens.

Sumaropnun:

15. maí - 14. júní: 10-16

15. júní - 15. ágúst: 10-19 (mánudaga - fimmtudaga, föstudaga opið til 16)

Nánast undantekningarlaust er kirkjan lokuð þegar athafnireru í henni.

Vetraropnun:

16. ágúst - 15. september: 10-16

16. september - 14. maí: 10-15

Nánast undantekningarlaust er kirkjan lokuð þegar athafnireru í henni.

ATH!

Athygli skal vakin á því að kirkjan er lokuð þegar útfarir eða aðrar athafnir fara fram og er það auglýst sérstaklega á kirkjudyrunum.
Fyrir frekari upplýsingar er hægt að skoða heimasíðu kirkjunnar akureyrarkirkja.is eða hafa samband í síma 462 7700 eða á netfangið akirkja@akirkja.is.

Í Dalvíkurhöfn er lítil trébrú þar sem hægt er að komast að svartri sandströnd. Hægt er að ganga að Svarfaðardalsá. Takið ykkur tíma, stoppið og fylgist með fjölbreyttu fuglalífi á leiðinni.

Hamarkotsklappir

Listamaðurinn Jónas S. Jakobsson starfaði á tímabili á Akureyri
og árið 1956 gerði hann m.a. styttuna af Helga magra og Þórunni hyrnu sem voru
fyrstu landnámsmennirnir í Eyjafirði. Göturnar Helgamagrastræti og
Þórunnarstræti draga til dæmis nöfn sín af þeim auk þess sem heiti
leikskólans Hólmasólar vísar til sögu þeirra. Þegar listamaðurinn var 18 ára
nam hann tvö ár hjá Ríkharði Jónssyni myndhöggvara í Reykjavík og svo næstu tvö
árin þar á eftir hjá Einari Jónssyni myndhöggvara, áður en hann hélt í árs nám
til Ríkislistaakademíunnar (Statens Kunstakademi) í Oslo.

Styttan Landnemarnir var
fyrst gerð í steinsteypu en það var of viðkvæmt efni og eyðilagðist og var hún
því endurgerð í brons.

Um Helga magra (heimild: Vísindavefurinn)

Í 2. kafla Íslendingabókar Ara
fróða eru taldir upp fjórir landnámsmenn,
einn í hverjum landsfjórðungi. Þeir eru Hrollaugur Rögnvaldsson, sagður hafa
numið land austur á Síðu og verið ættfaðir Síðumanna, Ketilbjörn Ketilsson á
Mosfelli í Grímsnesi, ættfaðir Mosfellinga, Auður Ketilsdóttir djúpúðga,
ættmóðir Breiðfirðinga og "Helgi hinn magri, norrænn, sonur Eyvindar austmanns"
sem "byggði norður í Eyjafirði; þaðan eru Eyfirðingar komnir." Ekki kemur fram
hvers vegna þessir fjórir landnámsmenn eru valdir úr rúmlega tíu sinnum stærri
hóp samkvæmt Landnámabók,
en í viðauka Íslendingabókar eru raktar ættir frá einmitt þessum mönnum til
biskupa landsins og höfðingjalið landsins frá 10. öld til 12. aldar þannig
tengt saman með ættarböndum. Frá Helga er rakin ætt til Ketils Þorsteinssonar sem
var biskup á Hólum þegar Ari skrifaði bók sína.

Í Landnámabók er miklu fleira sagt frá Helga, þar sem hann er
stundum kallaður Magur-Helgi. Þar segir frá Eyvindi Bjarnarsyni sem var
kallaður austmaður, og er það skýrt þannig að hann hafi komið austan úr
Svíaríki. Hann stundaði víking á Írlandi og giftist Raförtu, dóttur Kjarvals
konungs í Dyflinni. Af ótilgreindum ástæðum komu hjónin Helga syni sínum fyrir
í fóstri í Suðureyjum. En þegar þau vitjuðu hans, tveimur árum síðar, hafði
hann verið sveltur svo að þau þekktu hann ekki. Þá höfðu þau piltinn í burt með
sér og kölluðu hann Helga magra. Þegar hann fullorðnaðist gekk hann að eiga
Þórunni hyrnu, dóttur Ketils flatnefs, en hann var sonur Bjarnar bunu hersis í
Noregi sem sagt er að nær allt stórmenni á Íslandi sé komið frá.

Ekki er skýrt í Landnámabók hvers vegna Helgi lagði leið sína
til Íslands en þannig segir frá því í Sturlubókargerð hennar:

"Helgi hinn magri fór til Íslands með konu sína og börn. Þar var og með
honum Hámundur heljarskinn mágur [= tengdasonur] hans er átti Ingunni, dóttur
Helga. Helgi var blandinn mjög í trú. Hann trúði á Krist en hét á Þór til
sjófara og harðræða. Þá er Helgi sá Ísland gekk hann til frétta við Þór hvar
land skyldi taka, en fréttin vísaði honum norður um landið. Þá spurði Hrólfur
son hans hvort Helgi mundi halda í Dumbshaf ef Þór vísaði honum þangað því að
skipverjum þótti mál úr hafi er áliðið var mjög sumarið. Helgi tók land fyrir
utan Hrísey en fyrir innan Svarfaðardal. Hann var hinn fyrsta vetur á
Hámundarstöðum. Þeir fengu vetur mikinn. Um vorið gekk Helgi upp á Sólarfjöll.
Þá sá hann að svartara var miklu að sjá inn til fjarðarins er þeir kölluðu
Eyjafjörð af eyjum þeim er þar lágu úti fyrir. Eftir það bar Helgi á skip sitt
allt það er hann átti, en Hámundur bjó eftir. Helgi lenti þá við Galtarhamar.
Þar skaut hann á land svínum tveimur, og hét gölturinn Sölvi. Þau fundust
þremur vetrum síðar í Sölvadal; voru þá saman sjö tugir svína. Helgi kannaði um
sumarið hérað allt og nam allan Eyjafjörð milli Sigluness og Reynisness og
gerði eld mikinn við hvern vatnsós og helgaði sér svo allt hérað. Hann sat þann
vetur að Bíldsá, en um vorið færði Helgi bú sitt í Kristsnes og bjó þar meðan
hann lifði. Í búfærslunni varð Þórunn léttari í Þórunnareyju í Eyjafjarðará.
Þar fæddi hún Þorbjörgu hólmasól. Helgi trúði á Krist og kenndi því við hann
bústað sinn. Eftir þetta tóku menn að byggja í landnámi Helga að hans
ráði."

Síðan segir frá því hvernig Helgi gaf mönnum af landnámi sínu.
Aðrir námu land að ráði hans, án þess að tekið sé fram að þeir hafi beinlínis
tekið við því að gjöf. Um enn aðra er sagt að þeir hafi numið land á tilteknum
stað á svæðinu án þess að tekið sé fram að Helgi hafi leyft það. Alls er sagt
frá um 30 mönnum sem byggðu í landnámi hans. Síðar í Landnámabók er Helgi
talinn meðal átta manna sem eru sagðir hafa verið "ágætastir landnámsmenn" í
Norðlendingafjórðungi. Margt fólk í bókinni er líka ættfært með því að tengja
það við Helga. Hann er sýnilega talinn meðal helstu höfðingja
landnámskynslóðarinnar.

Í Íslendingasögum er Helgi nefndur nokkrum sinnum, oftast vegna
ættartengsla við fólk sem þar kemur við sögur. Í Víga-Glúms sögu og
Ljósvetninga sögu kemur einnig fram, það sem kemur ekki á óvart, að ætt Helga
fór með goðorð í Eyjafirði. En vafasamt er hvort Helgi lifði svo lengi að hann
næði að sitja á Alþingi sem goðorðsmaður. Í Svarfdæla sögu er tæpt á
einkennilegri sögu þar sem birtist allt önnur mynd af Helga en ella. Þar er
minnst á Þorkötlu nokkra, annars óþekkta persónu, og Kötlufjall sem er sagt
kennt við hana "því að Helgi hinn magri deyddi hana þar og kól hana í hel svo
að hann sat henni þar mat [= varnaði henni matar] þar til er hún dó." Er líkast
því að þarna glytti í alþýðlega sögn sem hafi birt fjandsamlegri mynd af
héraðshöfðingjanum en oftast er að finna í sögum.

Frásagnir af Helga magra eru allar skráðar tveimur öldum eftir
að Helgi var uppi, eða þaðan af meira. Reynslan sýnir að ekki er hægt að
treysta því að sögur sem hafa gengið svo lengi í munnmælum segi rétt eða
nákvæmlega frá. Hér er þess hins vegar að gæta að Helgi var í vel þekktri
fjölskyldu og kona hans jafnvel enn betur þekktri. Sögur af Helga og Þórunni
konu hans hafa sjálfsagt verið margsagðar og oft í félagsskap þar sem nógir
voru til að leiðrétta ef sagan vildi afbakast. Mestar líkur verða því að
teljast á að þau hjón hafi verið til í raun og veru og frásagnir af þeim
líklega í meginatriðum réttar.

Ef sleppt er efasemdum um sannleiksgildi má spyrja hvað Helga
gekk til að nema svona gríðarlega stórt land, Eyjafjörð allan milli ystu
útnesja. Mælt í fjölda bújarða á síðari öldum var landnám hans hið stærsta á
öllu landinu, með um 480 býli á fyrri hluta 19. aldar. Næst kom landnám Ingólfs Arnarsonar með
um 420 býli. Nærtækast er að hugsa sér að Helgi hafi ætlað sér og afkomendum
sínum að gerast höfðingjar yfir öllu héraðinu. En það virðist ekki hafa gerst.
Fræðimenn telja að goðorð Helga hafi skipst á milli sona hans og sonarsona, og
eftir að samtímaheimildir koma til, á 12. öld, var ekkert héraðsríki í
Eyjafirði. Það gerðist ekki fyrr en á öðrum áratug 13. aldar þegar
aðkomumaðurinn Sighvatur Sturluson, sonur Sturlu
Þórðarsonar í Hvammi í Dölum, settist að á
Grund og safnaði undir sig öllum völdum á austanverðu Norðurlandi.

Gásir er einn af merkustu minjastöðum á Norðurlandi enda best varðveitti miðaldakaupstaður hér á landi. Gásir er einstakur sögustaður sem er víða getið í rituðum heimildum og er sú elsta frá 1162. Á Gásum var verslað, unnið var að handverki og iðnaði. Hugsanlegt er að verslun á Gásum hafi staðið allt þar til verslun hófst á Akureyri um 1550. Á Gásum fór fram fornleifa- og gróðurfarsrannsókn 2001-2006 undir stjórn Minjasafnins á Akureyri.
Rústir hins forna kaupstaðar er friðlýstur og í umsjón Fornleifaverndar ríkisins. Svæðið hefur alþjóðlegt náttúruverndargildi vegna fuglalífs en þar eru einnig sjálfgæfar plöntutegundir. Nánari upplýsingar á www.gasir.is

Pollurinn á Akureyri er skemmtilegt útivistarsvæði við hjarta bæjarins. Á sumrin iðar hann af lífi þegar skemmtiferðaskip streyma að með gesti frá öllum heimshornum, smábátar eru við veiðar, boðið er upp á siglingar og námskeið af ýmsu tagi hjá siglingarklúbbinum Nökkva og ferðaþjónustuaðilum. Pollurinn er einnig ar sinna siglingum af ýmsu tagi auk fjölbreytt dýra og fuglalíf. hvalir blása, ríkulegt fuglalíf og sjá má stöku sel.

Á 17. öld tóku danskir kaupmenn að reisa búðir sínar á sjálfri Akureyri sem var ein af nokkrum eyrum sem sköguðu út í Pollinn. Þeir völdu staðinn vegna afbragðs hafnarskilyrða og einnig vegna þess að héraðið er og var gjöfult landbúnaðarsvæði en dönsku kaupmennirnir sóttust einkum eftir ull og kjöti. Dönsku kaupmennirnir bjuggu þó ekki á Akureyri allt árið á þessum tíma heldur læstu þeir húsum sínum og yfirgáfu staðinn yfir vetrartímann.

Standard er flak af skútu sem sökk í pollinum á Akureyri árið 1917. Flakið er úr tré og er það um 60 metrar að lengd. Skútan liggur á leirbotni á skjólgóðum stað og hefur það vafalaust átt þátt í varðaveita flakið. Enn er skrokkmynd á flakinu en viðurinn í skrokk skipsins er orðinn nokkuð gisinn. Skrokkur skipsins er þakinn sæfíflum.

https://www.kofun.is/k%C3%B6funarkort/sk%C3%BAtan/

Hjörtun í umferðaljósunum, hjartað sem sló og slær vonandi aftur von bráðar í Vaðlaheiðinni, og rauðu límhjörtun í mörgum gluggum húsanna, hafa sannarlega vakið athygli þeirra sem sækja Akureyri heim og hafa þau eignast fastan sess í hjörtum bæjarbúa.

Forsaga hjartanna nær til ársins 2008 en það sumar tók hátíðin Ein með öllu sem haldin er um verslunarmannahelgi miklum breytingum sem fjölskylduhátíð. Eitt af því sem gert var til að leggja áherslu á gildi hátíðarinnar var að setja rauð hjörtu í umferðaljósin og vöktu þau mikla lukku. Um haustið voru miklir erfiðleikar í samfélaginu sökum fjármálahruns og þótti þörf á að smita jákvæðni og bjartsýni til allra. Með það að leiðarljósi fóru Akureyrarstofa og fyrirtækið Ásprent-Stíll í samstarf um að dreifa þessum skilaboðum sem víðast og hvetja sem flesta til að leggja gjörva hönd á plóg. Átakið var kallað "Brostu með hjartanu" og er óhætt að segja að þátttakan hafi verið mikil.

Hjörtun slógu í gegn og það sama gildir um tilvitnanir og málshætti sem hvöttu til bjartsýni og jákvæðni en fjöldi fyrirtækja og stofnanna skreyta veggi sína með slíkum hvatningum. Í lok nóvember sama ár birtist svo rautt risastórt sláandi hjarta í Vaðlaheiði. Hjartað var á stærð við fótboltavöll og áttu starfsmenn fyrirtækisins Rafeyrar heiðurinn að hugmyndinni og framkvæmd hennar en fyrirtækið fékk aðstoð frá m.a. Bechromal og RARIK og Norðurorku. Hjartað sló árlega frá lok nóvembermánaðar, þegar Aðventuævintýri hefst á Akureyri og fram í apríl. Það sló einnig á Akureyrarvöku síðustu helgina í ágúst, sem er afmæli Akureyrarbæjar.

Nú er unnið að því að gera hjartað aftur tilbúið til að slá og gera áætlanir ráð fyrir að það verði að veruleika 2020.

Krossanesborgir er svæði alsett klettaborgum eða stuttum
klappaásum fyrir norðan Akureyri. Svæðið var friðlýst að hluta árið 2005 sem
fólkvangur. Í borgunum er 5-10 milljóna ára basalt, sem myndar berggrunn
Akureyrar. Langflestar borganna eru nokkurn veginn eins og ísaldarjökullinn
skildi við þær fyrir um 10 þúsund árum. Þær liggja í óreglulegum röðum og
þyrpingum, en á milli þeirra eru oftast mýrarsund, og tjarnir í sumum þeirra.
Mikill gróður er í tjörnum á svæðinu, sérstaklega Djáknatjörn, en þar vaxa
margar nykrutegundir, m.a. hin sjaldgæfa langnykra. Gróðurfar í borgunum er
fjölbreytt og hafa þar fundist um 190 plöntutegundir, þar af 16 starategundir.
Þetta er um 40% allra íslenskra blómplantna og byrkninga. Fuglalíf er fjölbreytt,
þar verpa um 27 tegundir fugla eða um 35% af öllum íslenskum fuglategundum.

Heimild: heimasíða Umhverfisstofnunar.

Árið 2014 voru hönnuð upplýsingaskilti fyrir svæðið og má sjá
þau hér fyrir neðan:

Yfirlitskort
https://www.visitakureyri.is/static/files/2012-VISIT/pdf/krossanes_skilti_2014.pdf
Kort af gönguleiðum
https://www.visitakureyri.is/static/files/2012-VISIT/pdf/krossanes_gonguleidakort_2014-fra-teikna-a-lofti.pdf
Áveituskurður
https://www.visitakureyri.is/static/files/2012-VISIT/pdf/aveituskurdur_2014_loka.pdf
Jurtir - blóm
https://www.visitakureyri.is/static/files/2012-VISIT/pdf/engjaros_langnykra_reidingsgr_2014_loka.pdf
Fuglar - endur
https://www.visitakureyri.is/static/files/2012-VISIT/pdf/fuglar_skufond_raudh_2014_loka.pdf
Tré og runnar
http://www.visitakureyri.is/static/files/2012-VISIT/pdf/gulv_birki_reyniv_lodv_2014_loka.pdf
Mófuglar
http://www.visitakureyri.is/static/files/2012-VISIT/pdf/jadrakan_hrossag_spoi_2014_loka.pdf
Jarðfræði
https://www.visitakureyri.is/static/files/2012-VISIT/pdf/jardfraedi_2014_loka.pdf
Eyðibýlið Lónsgerði
https://www.visitakureyri.is/static/files/2012-VISIT/pdf/lonsgerdi_2014_loka.pdf
Fuglar - rjúpan
https://www.visitakureyri.is/static/files/2012-VISIT/pdf/rjupan_tillaga2_2014_loka.pdf
Fuglar - mávar
https://www.visitakureyri.is/static/files/2012-VISIT/pdf/silamafur_silfurmafur_svartbakur_2014_loka.pdf
Stríðsminjar
https://www.visitakureyri.is/static/files/2012-VISIT/pdf/stridsminjar_2_2014_loka.pdf
Votlendisplöntur
https://www.visitakureyri.is/static/files/2012-VISIT/pdf/vetrarkvidas_fergin_lofotur_2014_loka.pdf