Handverkshátíðin við Hrafnagilsskóla

Ein af höfuðprýðum Akureyrar er gömul hús. Í Innbænum og Fjörunni er að finna elstu
hús bæjarins sem flest eru byggð á árunum 1800-1900. Mörg þeirra eru friðuð
samkvæmt lögum.

Hin eiginlega Akureyri er eyri sem myndaðist af framburði lækjar sem rann niður
Búðargil. Þar risu fyrstu verslunarhúsin á 17. öld. Fyrsta íbúðarhúsið reis
árið 1777-1778. Það stóð þar sem nú er Hafnarstræti 3 en brann árið 1901. Elsta
hús Akureyrar er Laxdalshús, reist 1795 og stendur það á miðri gömlu Akureyri.
Með auknu frjálsræði í verslun á 19. öld og aukinni ásókn í byggð við ströndina
jókst íbúabyggð á Akureyri og húsunum fjölgaði. Handverksfólk og tómthúsmenn
fluttu til bæjarins og unnu við verslunina. Þörf var á auknu rými fyrir ný hús
og byggðin færðist suður fjöruna og upp Búðargilið.


Tvær götur mynduðust sem nú eru Aðalstræti og Hafnarstræti og upp Búðargilið
kom Lækjargata. Þótt miklir brunar 1901 og 1912 hafi höggvið stórt skarð í
gömlu byggðina mynda húsin við Aðalstræti, hluta Hafnarstrætis og Lækjargötu
óvenju heillega byggð frá fyrstu tíð kaupstaðarins.

Í bæklingnum "Frá torgi til
fjöru" Söguganga um Akureyri (útgefinn 2011) má
rölta um þennan gamla bæjarhluta og fræðast um sögu valdra húsa á þessu svæði
auk þess að skoða söguvörðurnar - fræðsluskilti sem segja sögu húsa og byggðar
á svæðinu.
https://www.visitakureyri.is/is/see-and-do/menning/skilti-baejarins

Í
innbænum eru líka mörg söfn og hús sem taka fyrir sögu bæjarins með mismunandi
hætti og sem skemmtilegt er að heimsækja.

Garðurinn er einn af fegurstu perlum Akureyrarbæjar. Stofnað vartil hans fyrir forgöngu kvenna og stóð frú Anna Schiöth þar í fararbroddi. Í garðinum er að finna brjóstmynd af frú Margarethe Schiöth, tengdadóttur Önnu sem hélt starfinu áfram, og á stöpul hennar er letrað "Hún gerði garðinn frægan."

Lystigarðurinn er nú í eigu Akureyrarbæjar en hann var opnaður árið 1912. Í honum má finna nánast allar þær plötur er finnast á Íslandi eða um 450 tegundir og rúmlega 6.000 erlendar tegundir. Garðurinn er formlega opinn frá 1. júní til 30. september frá klukkan 8-22 virka daga en 9-22 um helgar. Utan þess tíma er samt hægt að heimsækja garðinn því hliðin eru ávallt opin gestum.

Starfsmenn Lystigarðsins halda úti fróðlegri heimasíðu þarsem er að finna hafsjó upplýsinga um plöntur og fleira.

Súlur eru bæjarfjall Akureyrar, fjallstindar sem rísa yfir bænum
í suðvestri. Vinsæl gönguleið liggur upp á tindana og tekur gangan um 5-6
klukkustundir fram og til baka.

Ekið er upp Súluveg og gengið frá bílastæðinu sem er við enda
vegarins í Glerárdalnum. Nær Akureyri rís Ytri-súla en litlu sunnar er
Syðri-súla sem er hærri, eða 1.213 metrar. Súlur eru að mestu gerðar úr ljósu
líparíti sem á uppruna í Öxnadalseldstöðinni, sem var virk fyrir 8-9 milljónum
ára.

Hægt er að velja um nokkrar leiðir upp á fjallið. Algengast er
að ganga upp frá bílaplaninu sem komið er á ef Súluvegurinn er ekinn til enda.


Lengd (fram og tilbaka) 10.471 m

Hækkun 905 m (byrjað er í 274 m)


Hægt er að nota gönguappið wapp.is til að fræðast, skoða leiðina og fylgjast
með framgangi göngunnar og staðsetningu í rauntíma. Leiðin er ókeypis í appinu.

Hér má
finna góða lýsingu á gönguleiðinni með hnitum.

Hjörtun í umferðaljósunum, hjartað sem sló og slær vonandi aftur von bráðar í Vaðlaheiðinni, og rauðu límhjörtun í mörgum gluggum húsanna, hafa sannarlega vakið athygli þeirra sem sækja Akureyri heim og hafa þau eignast fastan sess í hjörtum bæjarbúa.

Forsaga hjartanna nær til ársins 2008 en það sumar tók hátíðin Ein með öllu sem haldin er um verslunarmannahelgi miklum breytingum sem fjölskylduhátíð. Eitt af því sem gert var til að leggja áherslu á gildi hátíðarinnar var að setja rauð hjörtu í umferðaljósin og vöktu þau mikla lukku. Um haustið voru miklir erfiðleikar í samfélaginu sökum fjármálahruns og þótti þörf á að smita jákvæðni og bjartsýni til allra. Með það að leiðarljósi fóru Akureyrarstofa og fyrirtækið Ásprent-Stíll í samstarf um að dreifa þessum skilaboðum sem víðast og hvetja sem flesta til að leggja gjörva hönd á plóg. Átakið var kallað "Brostu með hjartanu" og er óhætt að segja að þátttakan hafi verið mikil.

Hjörtun slógu í gegn og það sama gildir um tilvitnanir og málshætti sem hvöttu til bjartsýni og jákvæðni en fjöldi fyrirtækja og stofnanna skreyta veggi sína með slíkum hvatningum. Í lok nóvember sama ár birtist svo rautt risastórt sláandi hjarta í Vaðlaheiði. Hjartað var á stærð við fótboltavöll og áttu starfsmenn fyrirtækisins Rafeyrar heiðurinn að hugmyndinni og framkvæmd hennar en fyrirtækið fékk aðstoð frá m.a. Bechromal og RARIK og Norðurorku. Hjartað sló árlega frá lok nóvembermánaðar, þegar Aðventuævintýri hefst á Akureyri og fram í apríl. Það sló einnig á Akureyrarvöku síðustu helgina í ágúst, sem er afmæli Akureyrarbæjar.

Nú er unnið að því að gera hjartað aftur tilbúið til að slá og gera áætlanir ráð fyrir að það verði að veruleika 2020.

Akureyrarkirkja var vígð árið 1940. Kirkjan var teiknuð af Guðjóni Samúelssyni, þáverandi húsameistara ríkisins. Í kirkjunni er meðal annars mjög sérstakur gluggi en lengi var talið að hann hafi upphaflega verið í dómkirkjunni í Coventry. Líklegra er þó að hann sé úr kirkju í Lundúnum eins og síðar rannsóknir hafa leitt í ljós.

Á svölum kirkjuskipsins eru lágmyndir eftir Ásmund Sveinsson. Skírnarfontur kirkjunnar er gerður eftir fyrirmynd Bertels Thorvaldsens.

Sumaropnun:

15. maí - 14. júní: 10-16

15. júní - 15. ágúst: 10-19 (mánudaga - fimmtudaga, föstudaga opið til 16)

Nánast undantekningarlaust er kirkjan lokuð þegar athafnireru í henni.

Vetraropnun:

16. ágúst - 15. september: 10-16

16. september - 14. maí: 10-15

Nánast undantekningarlaust er kirkjan lokuð þegar athafnireru í henni.

ATH!

Athygli skal vakin á því að kirkjan er lokuð þegar útfarir eða aðrar athafnir fara fram og er það auglýst sérstaklega á kirkjudyrunum.
Fyrir frekari upplýsingar er hægt að skoða heimasíðu kirkjunnar akureyrarkirkja.is eða hafa samband í síma 462 7700 eða á netfangið akirkja@akirkja.is.

Glerárdalur er fólkvangur sem liggur upp af Akureyri. Um dalinn
rennur áin Glerá. Dalurinn hentar vel til útivistar og liggur um hann gönguleið
inn að Lamba, húsi Ferðafélags Akureyrar. Húsið var byggt árið 2014 og kom í staðinn
fyrir eldri byggingu sem stóð á sama stað.

Hægt er að fara í skipulagðar göngur á vegum Ferðafélags
Akureyrar (FFA) inn að Lamba en einnig er hægt að útvega sér kort m.a. hjá FFA
eða Upplýsingamiðstöð Ferðamanna í Hofi og fara á eigin vegum. Frá vegi að
skálanum er stikuð gönguleið, 10-11 km.


Gistirými er fyrir 16 manns í Lamba. Olíukabyssa og áhöld eru í skálanum. Lækur
skammt sunnan skálans. Fjölbreyttar gönguleiðir frá skálanum um fjöll og dali á
Glerárdalssvæðinu. Forstofa er opin en innriskáli er læstur svo panta þarf
gistingu fyrirfram á skrifstofu
FFA.

Staðsetning skálans er: 65°34.880 - 18°17.770 og hæð yfir sjávarmáli
720m. Sjá myndir af skálanum á vef FFA.

Kort af fólkvanginum.
https://www.ust.is/library/Skrar/Einstaklingar/Fridlyst-svaedi/Auglysingar/Glerardalur-folkvangur-10022014_LOKA.pdf

Glerárgil er með dýpstu og mikilfenglegustu árgiljum í Eyjafirði
en jafnframt eitt hið gróðurríkasta. Það er grafið af Gleránni þar sem hún
rennur fram úr mynni Glerárdals í um 200 m hæð yfir sjávarmáli og nær niður að
Gleráreyrum. Þótt umhverfi gilsins hafi víða verið raskað til mikilla
muna hefur gilið sjálft sloppið að mestu við breytingar af manna
völdum, enda á köflum lítt aðgengilegt.

Eðlilegt er að skipta Glerárgili í tvo hluta: Efra-Glerárgil og
Neðra-Glerárgil. Eru mörkin á milli gilhlutanna um Réttarhvamm, sem var víður
hvammur eða hvilft ofan við Rangárvallabrúna þar sem áin rennur á eyrum, en
hvammur þessi hefur nú að mestu verið fylltur upp með jarðvegi. Gilhlutarnir
eru á ýmsan hátt ólíkir og eiga sér ólíka sögu. Efra gilið er hrikalegt
árgljúfur, allt að 80 m djúpt, og breitt að sama skapi, en neðra gilið er
víðast fremur grunnt og þröngt enda greinilega yngra en efra gilið.

Góðir göngustígar eru meðfram gilinu allt frá ósum árinnar og upp að
virkjunarlóninu og liggja all um 8 brýr liggja yfir ánna, sumt fyrir blandaða umferð
eins og bíla og gangandi, á meðan aðrar eru eingöngu fyrir hjól og gangandi
umferð.

Með tilkomu nýju virkjunarinnar sem staðsett er við Réttarhvamm sem vígð var
2019 var byggt lón ofarlega í ánni og þangað liggur nýr göngu og hjólastígur
sem einnig var tekin í notkun það ár. Í heild er vegalengdin um 12 km frá ós og
upp að virkjunarlóninu. Stígurinn fyrir neðan Réttarhvamm er að mestu
leiti malbikaður á meðan sá hluti sem liggur frá virkjuninni og upp í dalinn að
lóninu er grófur malarstígur.

Pollurinn á Akureyri er skemmtilegt útivistarsvæði við hjarta bæjarins. Á sumrin iðar hann af lífi þegar skemmtiferðaskip streyma að með gesti frá öllum heimshornum, smábátar eru við veiðar, boðið er upp á siglingar og námskeið af ýmsu tagi hjá siglingarklúbbinum Nökkva og ferðaþjónustuaðilum. Pollurinn er einnig ar sinna siglingum af ýmsu tagi auk fjölbreytt dýra og fuglalíf. hvalir blása, ríkulegt fuglalíf og sjá má stöku sel.

Á 17. öld tóku danskir kaupmenn að reisa búðir sínar á sjálfri Akureyri sem var ein af nokkrum eyrum sem sköguðu út í Pollinn. Þeir völdu staðinn vegna afbragðs hafnarskilyrða og einnig vegna þess að héraðið er og var gjöfult landbúnaðarsvæði en dönsku kaupmennirnir sóttust einkum eftir ull og kjöti. Dönsku kaupmennirnir bjuggu þó ekki á Akureyri allt árið á þessum tíma heldur læstu þeir húsum sínum og yfirgáfu staðinn yfir vetrartímann.

Standard er flak af skútu sem sökk í pollinum á Akureyri árið 1917. Flakið er úr tré og er það um 60 metrar að lengd. Skútan liggur á leirbotni á skjólgóðum stað og hefur það vafalaust átt þátt í varðaveita flakið. Enn er skrokkmynd á flakinu en viðurinn í skrokk skipsins er orðinn nokkuð gisinn. Skrokkur skipsins er þakinn sæfíflum.

https://www.kofun.is/k%C3%B6funarkort/sk%C3%BAtan/

Krossanesborgir er svæði alsett klettaborgum eða stuttum
klappaásum fyrir norðan Akureyri. Svæðið var friðlýst að hluta árið 2005 sem
fólkvangur. Í borgunum er 5-10 milljóna ára basalt, sem myndar berggrunn
Akureyrar. Langflestar borganna eru nokkurn veginn eins og ísaldarjökullinn
skildi við þær fyrir um 10 þúsund árum. Þær liggja í óreglulegum röðum og
þyrpingum, en á milli þeirra eru oftast mýrarsund, og tjarnir í sumum þeirra.
Mikill gróður er í tjörnum á svæðinu, sérstaklega Djáknatjörn, en þar vaxa
margar nykrutegundir, m.a. hin sjaldgæfa langnykra. Gróðurfar í borgunum er
fjölbreytt og hafa þar fundist um 190 plöntutegundir, þar af 16 starategundir.
Þetta er um 40% allra íslenskra blómplantna og byrkninga. Fuglalíf er fjölbreytt,
þar verpa um 27 tegundir fugla eða um 35% af öllum íslenskum fuglategundum.

Heimild: heimasíða Umhverfisstofnunar.

Árið 2014 voru hönnuð upplýsingaskilti fyrir svæðið og má sjá
þau hér fyrir neðan:

Yfirlitskort
https://www.visitakureyri.is/static/files/2012-VISIT/pdf/krossanes_skilti_2014.pdf
Kort af gönguleiðum
https://www.visitakureyri.is/static/files/2012-VISIT/pdf/krossanes_gonguleidakort_2014-fra-teikna-a-lofti.pdf
Áveituskurður
https://www.visitakureyri.is/static/files/2012-VISIT/pdf/aveituskurdur_2014_loka.pdf
Jurtir - blóm
https://www.visitakureyri.is/static/files/2012-VISIT/pdf/engjaros_langnykra_reidingsgr_2014_loka.pdf
Fuglar - endur
https://www.visitakureyri.is/static/files/2012-VISIT/pdf/fuglar_skufond_raudh_2014_loka.pdf
Tré og runnar
http://www.visitakureyri.is/static/files/2012-VISIT/pdf/gulv_birki_reyniv_lodv_2014_loka.pdf
Mófuglar
http://www.visitakureyri.is/static/files/2012-VISIT/pdf/jadrakan_hrossag_spoi_2014_loka.pdf
Jarðfræði
https://www.visitakureyri.is/static/files/2012-VISIT/pdf/jardfraedi_2014_loka.pdf
Eyðibýlið Lónsgerði
https://www.visitakureyri.is/static/files/2012-VISIT/pdf/lonsgerdi_2014_loka.pdf
Fuglar - rjúpan
https://www.visitakureyri.is/static/files/2012-VISIT/pdf/rjupan_tillaga2_2014_loka.pdf
Fuglar - mávar
https://www.visitakureyri.is/static/files/2012-VISIT/pdf/silamafur_silfurmafur_svartbakur_2014_loka.pdf
Stríðsminjar
https://www.visitakureyri.is/static/files/2012-VISIT/pdf/stridsminjar_2_2014_loka.pdf
Votlendisplöntur
https://www.visitakureyri.is/static/files/2012-VISIT/pdf/vetrarkvidas_fergin_lofotur_2014_loka.pdf

Kjarnaskógur er eitt vinsælasta útivistarsvæði Akureyringa, um
800 hektara að stærð. Við upphaf skógræktar á svæðinu um 1950 var landið
skóglaust með öllu. Síðan þá hefur verið plantað um 1.5 milljónum plantna og er
þar mikil gróðursæld og gott skjól. Trjágróður í Kjarnaskógi er afar
fjölbreyttur og trjásýnistígur liggur um hjarta skógarins meðfram Brunná.

​Í skóginum má m.a. finna:

* Þrjú leiksvæði með fjölda leiktækja

* Blakvelli og trimmtæki

* Yfirbyggðar grillaðstöður sem hentar jafnt einstaklingum sem hópum

* Stærsta skipulagða gönguskíðasvæði landsins (í skóglendi) með allt að 20 km
troðnum brautum, þar af eru 6 km upplýstir. Hægt er að nálgast upplýsingar
um færð gönguskíðasvæðisins hér ,
en litirnir á kortinu gefa til kynna tímann frá því að síðast var troðið
(grænt, appelsínugult og bleikt eru frá nokkrum klukkustundum upp í 48 klst,
meðan ljósblátt, dökkblátt og grátt er frá 2 upp í fleiri en 14 sólarhringar).

* Á veturna er einnig boðið upp á sleðabrekkur þegar hægt er og eru þær við
Einar skógarvörð og fyrir neðan Sólúrið á Kjarnatúni.

* Sérhönnuðu fjallahjólabraut með tengingu við fjallahjólabrautina í
Hlíðarfjalli - sem samanlagt gerir x km og þarmeð lengstu fjallahjólabraut
landsinsssss.

* Um 12 km af malarbornum stígum, þar af eru 6 km upplýstir, auk fjölda annarra
skógarstíga. Sjá kort neðan á síðunni.

* Snyrtingar og vatnsbrunnur

* 4 bílastæði

Svæðið er í eigu Akureyrarbæjar en í umsjá Skógræktarfélags
Eyfirðinga.

Skógræktarfélag Eyfirðinga

Sími: 462 4047

Netfang: ingi@kjarnaskogur.is

Heimasíða: www.skog.is/skograektarfelag-eyfirdinga/

Kort af svæðinu:
Kjarnaskógur - léttleiða kort
https://www.visitakureyri.is/static/files/2012-VISIT/pdf/kjarnasogur-lettleidir-1-.pdf

Kjarnaskógur - allar leiðar - stórt kort
https://www.visitakureyri.is/static/files/2012-VISIT/pdf/kort-2018-stora-kortid-a-orva-a2.pdf

Hamrar
https://www.visitakureyri.is/static/files/2012-VISIT/pdf/kort-2018-hamrar-lett-an-orva.pdf

Naustaborgir
https://www.visitakureyri.is/static/files/2012-VISIT/pdf/kort-2018-naustaborgir-lett-an-orva.pdf

Gönguskíðabrautir
https://www.visitakureyri.is/static/files/2012-VISIT/pdf/gonguskidi.pdf

Hamarkotsklappir

Listamaðurinn Jónas S. Jakobsson starfaði á tímabili á Akureyri
og árið 1956 gerði hann m.a. styttuna af Helga magra og Þórunni hyrnu sem voru
fyrstu landnámsmennirnir í Eyjafirði. Göturnar Helgamagrastræti og
Þórunnarstræti draga til dæmis nöfn sín af þeim auk þess sem heiti
leikskólans Hólmasólar vísar til sögu þeirra. Þegar listamaðurinn var 18 ára
nam hann tvö ár hjá Ríkharði Jónssyni myndhöggvara í Reykjavík og svo næstu tvö
árin þar á eftir hjá Einari Jónssyni myndhöggvara, áður en hann hélt í árs nám
til Ríkislistaakademíunnar (Statens Kunstakademi) í Oslo.

Styttan Landnemarnir var
fyrst gerð í steinsteypu en það var of viðkvæmt efni og eyðilagðist og var hún
því endurgerð í brons.

Um Helga magra (heimild: Vísindavefurinn)

Í 2. kafla Íslendingabókar Ara
fróða eru taldir upp fjórir landnámsmenn,
einn í hverjum landsfjórðungi. Þeir eru Hrollaugur Rögnvaldsson, sagður hafa
numið land austur á Síðu og verið ættfaðir Síðumanna, Ketilbjörn Ketilsson á
Mosfelli í Grímsnesi, ættfaðir Mosfellinga, Auður Ketilsdóttir djúpúðga,
ættmóðir Breiðfirðinga og "Helgi hinn magri, norrænn, sonur Eyvindar austmanns"
sem "byggði norður í Eyjafirði; þaðan eru Eyfirðingar komnir." Ekki kemur fram
hvers vegna þessir fjórir landnámsmenn eru valdir úr rúmlega tíu sinnum stærri
hóp samkvæmt Landnámabók,
en í viðauka Íslendingabókar eru raktar ættir frá einmitt þessum mönnum til
biskupa landsins og höfðingjalið landsins frá 10. öld til 12. aldar þannig
tengt saman með ættarböndum. Frá Helga er rakin ætt til Ketils Þorsteinssonar sem
var biskup á Hólum þegar Ari skrifaði bók sína.

Í Landnámabók er miklu fleira sagt frá Helga, þar sem hann er
stundum kallaður Magur-Helgi. Þar segir frá Eyvindi Bjarnarsyni sem var
kallaður austmaður, og er það skýrt þannig að hann hafi komið austan úr
Svíaríki. Hann stundaði víking á Írlandi og giftist Raförtu, dóttur Kjarvals
konungs í Dyflinni. Af ótilgreindum ástæðum komu hjónin Helga syni sínum fyrir
í fóstri í Suðureyjum. En þegar þau vitjuðu hans, tveimur árum síðar, hafði
hann verið sveltur svo að þau þekktu hann ekki. Þá höfðu þau piltinn í burt með
sér og kölluðu hann Helga magra. Þegar hann fullorðnaðist gekk hann að eiga
Þórunni hyrnu, dóttur Ketils flatnefs, en hann var sonur Bjarnar bunu hersis í
Noregi sem sagt er að nær allt stórmenni á Íslandi sé komið frá.

Ekki er skýrt í Landnámabók hvers vegna Helgi lagði leið sína
til Íslands en þannig segir frá því í Sturlubókargerð hennar:

"Helgi hinn magri fór til Íslands með konu sína og börn. Þar var og með
honum Hámundur heljarskinn mágur [= tengdasonur] hans er átti Ingunni, dóttur
Helga. Helgi var blandinn mjög í trú. Hann trúði á Krist en hét á Þór til
sjófara og harðræða. Þá er Helgi sá Ísland gekk hann til frétta við Þór hvar
land skyldi taka, en fréttin vísaði honum norður um landið. Þá spurði Hrólfur
son hans hvort Helgi mundi halda í Dumbshaf ef Þór vísaði honum þangað því að
skipverjum þótti mál úr hafi er áliðið var mjög sumarið. Helgi tók land fyrir
utan Hrísey en fyrir innan Svarfaðardal. Hann var hinn fyrsta vetur á
Hámundarstöðum. Þeir fengu vetur mikinn. Um vorið gekk Helgi upp á Sólarfjöll.
Þá sá hann að svartara var miklu að sjá inn til fjarðarins er þeir kölluðu
Eyjafjörð af eyjum þeim er þar lágu úti fyrir. Eftir það bar Helgi á skip sitt
allt það er hann átti, en Hámundur bjó eftir. Helgi lenti þá við Galtarhamar.
Þar skaut hann á land svínum tveimur, og hét gölturinn Sölvi. Þau fundust
þremur vetrum síðar í Sölvadal; voru þá saman sjö tugir svína. Helgi kannaði um
sumarið hérað allt og nam allan Eyjafjörð milli Sigluness og Reynisness og
gerði eld mikinn við hvern vatnsós og helgaði sér svo allt hérað. Hann sat þann
vetur að Bíldsá, en um vorið færði Helgi bú sitt í Kristsnes og bjó þar meðan
hann lifði. Í búfærslunni varð Þórunn léttari í Þórunnareyju í Eyjafjarðará.
Þar fæddi hún Þorbjörgu hólmasól. Helgi trúði á Krist og kenndi því við hann
bústað sinn. Eftir þetta tóku menn að byggja í landnámi Helga að hans
ráði."

Síðan segir frá því hvernig Helgi gaf mönnum af landnámi sínu.
Aðrir námu land að ráði hans, án þess að tekið sé fram að þeir hafi beinlínis
tekið við því að gjöf. Um enn aðra er sagt að þeir hafi numið land á tilteknum
stað á svæðinu án þess að tekið sé fram að Helgi hafi leyft það. Alls er sagt
frá um 30 mönnum sem byggðu í landnámi hans. Síðar í Landnámabók er Helgi
talinn meðal átta manna sem eru sagðir hafa verið "ágætastir landnámsmenn" í
Norðlendingafjórðungi. Margt fólk í bókinni er líka ættfært með því að tengja
það við Helga. Hann er sýnilega talinn meðal helstu höfðingja
landnámskynslóðarinnar.

Í Íslendingasögum er Helgi nefndur nokkrum sinnum, oftast vegna
ættartengsla við fólk sem þar kemur við sögur. Í Víga-Glúms sögu og
Ljósvetninga sögu kemur einnig fram, það sem kemur ekki á óvart, að ætt Helga
fór með goðorð í Eyjafirði. En vafasamt er hvort Helgi lifði svo lengi að hann
næði að sitja á Alþingi sem goðorðsmaður. Í Svarfdæla sögu er tæpt á
einkennilegri sögu þar sem birtist allt önnur mynd af Helga en ella. Þar er
minnst á Þorkötlu nokkra, annars óþekkta persónu, og Kötlufjall sem er sagt
kennt við hana "því að Helgi hinn magri deyddi hana þar og kól hana í hel svo
að hann sat henni þar mat [= varnaði henni matar] þar til er hún dó." Er líkast
því að þarna glytti í alþýðlega sögn sem hafi birt fjandsamlegri mynd af
héraðshöfðingjanum en oftast er að finna í sögum.

Frásagnir af Helga magra eru allar skráðar tveimur öldum eftir
að Helgi var uppi, eða þaðan af meira. Reynslan sýnir að ekki er hægt að
treysta því að sögur sem hafa gengið svo lengi í munnmælum segi rétt eða
nákvæmlega frá. Hér er þess hins vegar að gæta að Helgi var í vel þekktri
fjölskyldu og kona hans jafnvel enn betur þekktri. Sögur af Helga og Þórunni
konu hans hafa sjálfsagt verið margsagðar og oft í félagsskap þar sem nógir
voru til að leiðrétta ef sagan vildi afbakast. Mestar líkur verða því að
teljast á að þau hjón hafi verið til í raun og veru og frásagnir af þeim
líklega í meginatriðum réttar.

Ef sleppt er efasemdum um sannleiksgildi má spyrja hvað Helga
gekk til að nema svona gríðarlega stórt land, Eyjafjörð allan milli ystu
útnesja. Mælt í fjölda bújarða á síðari öldum var landnám hans hið stærsta á
öllu landinu, með um 480 býli á fyrri hluta 19. aldar. Næst kom landnám Ingólfs Arnarsonar með
um 420 býli. Nærtækast er að hugsa sér að Helgi hafi ætlað sér og afkomendum
sínum að gerast höfðingjar yfir öllu héraðinu. En það virðist ekki hafa gerst.
Fræðimenn telja að goðorð Helga hafi skipst á milli sona hans og sonarsona, og
eftir að samtímaheimildir koma til, á 12. öld, var ekkert héraðsríki í
Eyjafirði. Það gerðist ekki fyrr en á öðrum áratug 13. aldar þegar
aðkomumaðurinn Sighvatur Sturluson, sonur Sturlu
Þórðarsonar í Hvammi í Dölum, settist að á
Grund og safnaði undir sig öllum völdum á austanverðu Norðurlandi.